مسئله ای به نام خروج دانشجویان از کشور و بازنگشتن آنها

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خطرنگار، ، هادی خانیکی امروز (چهارشنبه ) در همایش از مدارس نوین تا دانشگاه در ایران درباره واکاوی ایده و برنامه اعزام محصول و دانشجو به خارج از کشور اظهار کرد: ایده اعزام محصل و دانشجو به خارج از کشور با تأسیس کرسی های آموزشی در کشورهای پیشرفته بازمی گردد که به نوعی با اندیشه پیشرفت گره خورده است.
وی افزود: پس از شکست ایران در جنگ با روسیه ، آموزش علت عقب ماندگی کشور عنوان شد، از این رو مسئولان تصمیم به اعزام دانشجو به خارج از کشور کردند.
مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی ایده اعزام دانشجویان به خارج از کشور را مربوط به دوران قاجار می دانست و خاطر نشان کرد: در آن دوران عباس میرزا با اندیشه های جبرانی توسعه، اهدافی از جمله آشنایی با آموزش و فناوری نظامی، نظم بخشی به نظام مالیات، تأسیس چاپخانه و اعزام دانشجو به دانشگاه و ترجمه کتب را دنبال می کرد.
به گفته وی، عباس میرزا در دوران حکومت فتحعلی شاه، پس از انجام مذاکرات با فرانسه به دنبال تحقق هدف اعزام دانشجو و محل به خارج از کشور بود، از این رو به دستور شاه ذیل تحکیم پیوند دیپلماتیک ، از فرانسه حق اقامت یکی از شاهزادگان به این کشور را خواستار شدند.
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی افزود: عباس میرزا در آن زمان به دنبال الگوهای غربی پیشرفت بود که از یک سو فرصت و از سوی دیگر تهدید محسوب می شد و در مقابل حکومت فرانسه نیز نفوذ خود در کشورها را دنبال می کرد.
خانیکی به تیره شدن روابط فتحعلی شاه با ناپلئون بناپارت و محقق نشدن هدف اعزام محصل به فرانسه اشاره کرد و گفت: اعزام دانشجو به خارج از کشور به دوسال پس از دوستی ایران با انگلیس یعنی سال ۱۸۰۹ میلادی باز می گردد.
به گفته وی، با توجه به مذاکره میان عباس میرزا و سفیر انگلیس، دولت انگلیس هزینه سفر محصلان اعزامی به خارج از کشور را تقبل کرد، بنابراین کشور ایران توانست دو نفر با نام های محمد کاظم پسر نقاش باشی و میرزابابا پسر یکی از سفیران را برای آموزش نقاشی و طب به انگلستان اعزام کند.
مدیرگروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: هدف از یادگیری نقاشی برای ایران به تصویرکشیدن چهره های درباریان و جنگ بود، در واقع اصطلاح امروز رسانه ای کردن مسائل جنگ و تبلیغ دربار هدف اولیه است.
خانیکی درباره ویژگی های با اشاره به محقق نشدن اهداف اعزام در این سفرها اظهار کرد: سن بالا و مسلط نبودن از جمله ویژگی افراد اعزامی بود، یکی از آنها در فوت می کند و دیگری به دنبال طب تجربی می رود.
وی با اشاره به اعزام گروه دوم از محصلان اعزامی در سال ۱۸۱۵ میلادی ادامه داد: گروه دومی اعزام به خارج از کشور پنج نفر بودند که میرزاصالح شیرازی موسس روزنامه کاغذ اخبار اولین روزنامه ایران یکی از برجسته ترین آنهاست.
استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی درباره ویژگی های گروه دوم محصلان ایرانی اعزام شده به خارج از کشور افزود: این گروه برخلاف نظر عباس میرزا، سخت تحت تأثیر نظام سیاسی و اجتماعی انگلیس قرار گرفته و در واقع به گونه ای شیفته مناسبات غربی شدند که مدل چهره و طرز لباس پوشیدن آنها نیز متأثر از غرب شد.
خانیکی در ادامه گفت: یکی دیگر اعضای این گروه پنج نفره نیز در انگلیس ازدواج می کند و دیگر به ایران بازنمی گردد.
وی با اشاره به اینکه گروه سوم محصلان اعزامی به خارج از کشور در دوران بحرانی محمد شاه انجام می شود، عنوان کرد: باتوجه به شورش کامران میرزا، در دوره ایده آموزش های نظامی مورد توجه قرار می گیرد.
به گفته خانیکی، مقصد گروه سوم اعزام شده ها به خارج از کشور فرانسه بود.
وی به اعزام ۴۲ نفر به فرانسه در زمان صدارت امیرکبیر اشاره کرد و گفت: امیرکبیر درصدد بود تا با بهره گیری از استادان خارجی ، علم خارج را به داخل کشور بیاورد.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره تعداد این افراد اعزام شده، اظهار کرد: ۵ نفراز آنها در رشته فنون نظامی، ۳ نفر ذوب آهن، ۲نفرعلوم طبیعی، ۲ نفر نقاشی، ۲ نفر زرگری و ۷ نفردر سایر سایر رشته ها مشغول تحصیل شدند.
خانیکی با اشاره به اینکه مشهورترین افراد گروه سوم اعزام شده به خارج از کشور تحصیل کردگان در طب هستند، افزود: این افراد بنیانگذاران طب نوین هستند.
وی ادامه داد: دسته پنجم گروه اعزامی به خارج از کشور به دوران پس از مشروطه بازمی کردد که بدون رانت و براساس شرایط اینکار انجام شد.
مدیرگروه ارتباطات علامه طباطبایی اعزام گروه پنجم محصلان به خارج از کشور را به سال ۱۲۹۰ هجری شمسی دانست و گفت: این افراد باید علاوه بر داشتن سنی میان ۱۵ تا ۳۰ سال ، تأهل و نداشتن هزینه تحصیل در آزمونی با مواد درسی دیکته، انشا، ادبیات، ریاضی، زبان خارجه و عربی شرکت می کردند.
خانیکی درباره رشته های تحصیلی این افراد اظهار کرد: هفت نفر از آنها در رشته های نظامی، ۲ نفر کشاورزی، ۲ نفر مهندسی طرق، ۱ نفر صاحب منصب اداری، ۱ نفر شیمی ۲نفر صنایع تحصیل کرده اند.
به گفته وی، آخرین دوره اعزام محصلان به خارج از کشور به طور منظم در دوران رضا شاه اتفاق افتاد که غلبه گری و حاکمیت شرایط جنگ ایجاد شد.
این استاد ارتباطات ادامه داد: وزارت جنگ در سال ۱۳۰۲ برای آموزش نظامی عده ای را به کشورهای خارجی اعزام کرد.
خانیکی با اشاره به قانون کشور در سال ۱۳۰۷ خاطرنشان کرد: براساس قانون جدید سالانه یکصد نفر به خارج از کشور اعزام شدند که ظرف ۶ سال ۴۶۰ نفر برای تحصیل به خارج از کشور رفتند.
وی درباره ویژگی های افراد اعزام شده در زمان رضا خان گفت: داشتن رشته تحصیلی علوم سیاسی و حقوق، تابعیت ایرانی، قبولی در آزمون و تعهد به دو سال خدمت در کشور پس از تحصیل از مهم ترین شرایط بود.
این استاد ارتباطات به شاخص ترین چهره های افراد اعزامی اشاره کرد و افزود: مهندس بازرگان، مهدی آذر، خلیل ملکی، کریم سنجابی و عبدالله ریاض از جمله شاخص ترین افراد اعزامی بود.
خانیکی خاطر نشان کرد: رضا شاه از این گروه اعزامی خواسته بود که به دموکراسی درغرب توجه نشان ندهند.
**۹۴۹۱** ۱۶۰۱**