میزگرد ایرنا/ ضرورت کنترل اخبار فضای مجازی در زمان وقوع حوادث

بعد از گذشت ۳۵ روز از زلزله ۷٫۳ دهم ریشتری کرمانشاه، جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز کرمانشاه با دعوت از روان شناسان و متخصصان حوزه روان شناسی وضعیت روحی و روانی مردم مناطق زلزله استان را در قالب میزگردی تخصصی بررسی کرد.
پنج تن از روان شناسان اداره کل بهزیستی و همچنین مرکز مشاوره آرامش معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان کرمانشاه در این میزگرد به بیان اقدام های انجام شده و همچنین دیدگاه های خود برای برقراری آرامش روحی و روانی در این مناطق پرداختند.

**کنترل فضای مجازی برای جلوگیری از بازی با احساسات مردم
مدیرعلمی طرح محب (مشاوره و حمایت های روانی- اجتماعی در بلایا) اداره کل بهزیستی استان کرمانشاه با تاکید بر اینکه در حوادثی مانند زلزله نباید همه افراد اظهارنظر کنند، گفت: افرادی مجاز به اظهارنظر آن هم در حوزه تخصصی خود هستند که در این حوزه صاحب نظر باشند و با توجه به عمق دانش خود مطالب را ارائه کنند.
دکتر مجید درویشی با بیان اینکه هرگونه نظرات غیرتخصصی در زمان چنین بحران هایی می تواند وضعیت روحی روانی مردم را بدتر کند، افزود: تلاش همه باید به سمت ایجاد آرامش و آرام کردن مردم بحران زده باشد.
وی همچنین با دعوت مردم به برخورد آگاهانه و هوشیارانه در مواقع بروز بحران گفت: همه مردم باید به موضوع انضباط دیداری و شنیداری پایبند باشند به این معنا که قرار نیست هر شبکه، کانال و گروهی در فضای مجازی را رصد کنند چون دیدن برخی مطالب در این روزهای پرتلاطم و آشفتگی روحی و ذهنی که در منطقه غرب کشور وجود دارد به تشدید فضای روانی کمک می کند.
وی با بیان اینکه آسیب های روانی و اجتماعی بعد از زلزله اخیر بیشتر در بُعد فضای مجازی اتفاق افتاده است، اظهار کرد: متاسفانه به دلیل اینکه در کشورمان سیستم قوی بر کنترل این فضای مجازی حاکم نیست انتظار این است که سیستم هایی مانند پلیس فتا و سازمان های متولی دیگر کانال ها و گروه ها را کنترل کنند.
درویشی به کاربران در فضای مجازی توصیه کرد که در زمان بحران هر خبری را پیگیری نکنند و هر تصویری را نبینند و افرادی هم که مطلب منتشر می کنند مراقب باشند با احساسات، عواطف و هیجانات مردم بازی نکنند.
او البته از همچنین از رسانه ها و برخی از شبکه های اجتماعی برای بازتاب دادن حجم خسارت ها و مشکلات مردم قدردانی کرد و افزود: بازتاب های رسانه ای این زلزله باعث جمع آوری کمک های فراوان و ابراز همدردی های زیادی با مردم زلزله زده شد که نباید این نقش رسانه ها را نادیده گرفت.

**باورهای دینی مانع از بروز آسیب های جدی شده است
این روان شناس در ادامه میزگرد به باورهای عمیق دینی مردم مناطق زلزله زده به عنوان مانع جدی در راستای وارد شدن آسیب های روحی روانی بیشتر در زلزله اخیر اشاره کرد و گفت: این باورها موجب شده که مردم مناطق زلزله زده این مصیبت را به عنوان حادثه ای قهری بپذیرند و این موضوع باعث شده از لحاظ روحی روانی آسیب کمتری ببینند.
درویشی همچنین اظهار کرد که پس لرزه هایی که در شهر کرمانشاه بعد از زلزله ۷٫۳ ریشتری اتفاق می افتد باعث بوجود آمدن استرس زیادی در میان مردم شهر کرمانشاه شده است.
وی تمام تلاش تیم های روانشناسی بهزیستی را کاهش اختلالات به حداقل دانست و گفت: در راستای تحقق این هدف نیاز به حمایت های رسانه ای داریم و از فعالان فضای مجازی هم درخواست می کنیم از ترویج استرس در فضای استان پرهیز کنند.
وی با بیان اینکه بعد از هر حادثه ای مانند زلزله شاهد پیامدهای روانی آن هستیم، اظهار کرد: بعد از هر زلزله، در فضای جامعه زلزله روانی هم داریم که متاسفانه در زلزله اخیر شبکه های اجتماعی فضای مجازی به این زلزله روانی دامنه گسترده ای دادند و استرس مردم را بالا می برند و باعث نگرانی آنها شده اند.
وی اشاره کرد که سازمان بهزیستی در ساعات اولیه وقوع زلزله ستاد مدیریت بحران تشکیل شد و با تقسیم بندی مناطق زلزله زده به ۱۲ منطقه تیم های روانشناسی خود را به آنجا روانه کرد و در هر منطقه یک مدیر علمی و یک مدیر اجرایی منصوب شد.
او همچنین به برگزاری سه کارگاه آموزشی فشرده در زمینه مداخلات روانی اجتماعی نیز اشاره کرد و گفت: پس از برگزاری این کارگاه ها، امدادگران روانی به مناطق زلزله زده اعزام شدند.
وی با تاکید بر اینکه بهزیستی متولی قانونی صدور مجوز مراکز مشاوره در کشور است، یادآوری کرد که در زمان وقوع بحران ها برای فعالیت های روانشناسی و روانکاوی باید از موازی کاری جلوگیری شود و همه نهادهای مرتبط زیرنظر بهزیستی به فعالیت و ارائه خدمات بپردازند.
او موازی کاری را موجب سردرگمی مردم دانست و افزود: حضور نهادهای مختلف با پرسشنامه های متفاوت نه تنها به مردم مصیب دیده کمک نمی کند بلکه می تواند وضعیت روحی روانی آنها را نیز بدتر کند.

**حضور ۱۵۰ روانشناس بهزیستی در مناطق زلزله زده
کارشناس دفتر پیشگیری اداره کل بهزیستی استان کرمانشاه نیز با بیان اینکه یکی از نهادهایی که از لحاظ قانونی وظیفه ارائه خدمات مشاوره و مددکاری روانی را دارد بهزیستی است، گفت: در قالب طرح محب که سابقه حدود ۱۳ ساله ای دارد در زلزله اخیر براساس رسالتی که داریم به سرعت برای ساماندهی روانی و روانشناختی مردم وارد میدان شدیم.
دکتر مسعود پایدار با اعلام اینکه ۱۲ تیم روانشناسی از طرف بهزیستی به شهرستان های سرپل ذهاب ۶ تیم، ۲ تیم در ثلاث باباجانی، جوانرود، قصرشیرین، دالاهو و گیلانغرب هر کدام یک تیم اعزام کردیم، افزود: اکنون در مجموع ۱۵۰ نفر روانشناس که حداقل مدرک آنها کارشناسی ارشد در حوزه روانشناسی است در قالب این تیم ها با مجوز و آموزش دیده اقدام های روانشناسی را در مناطق زلزله زده انجام می دهند.
او با بیان اینکه بیش از ۲۵ هزار و ۷۲۰ نفر از مردم از لحاظ روان شناختی و اثرات ناشی از زلزله توسط مشاوران بهزیستی مورد بررسی قرار گرفتند، گفت: براساس نتیجه این غربالگری ۷٫۵ درصد از مردمی که غربال شده اند شامل حدود سه هزار و ۴۴۸ نفر نیاز به خدمات روانشناختی داشتند که این خدمات را گرفتند.
وی با بیان اینکه در راستای اجرای طرح مشاوره و حمایت های روانی، اجتماعی در بلایا (محب) تیم های روانشناسی بهزیستی به موقع در محل حادثه حاضر شدند، گفت: این تیم ها دوره های تخصصی لازم در زمینه بلایا را گذرانده اند، بیمه هستند و با لباس فرم مشترک و کارت شناسایی معتبر به مردم مراجعه می کنند و در قالب فرم هایی خدمات روانکاوی به مردم ارائه می دهند.
به گفته او، بهزیستی به عنوان تنها سازمان متولی قانونی صدور مجوز مراکز مشاوره روانشناسی تاکنون مجوز ۴۲ مرکز مشاوره را در استان صادر کرده است.
پاینده یادآوری کرد که برنامه ریزی ما برای حضور در مناطق زلزله زده درازمدت است و بسته به شرایط محیطی مردم منطقه تا یکسال به صورت کاملا فعال در منطقه حضور خواهیم داشت.

**بروز مشکلات روحی روانی پس از یک ماه
این روانشناس بالینی در ادامه با بیان اینکه پس از بروز هر حادثه ای مانند زلزله بعد از ۴۵ روز اول اختلالاتی مانند ‘استرس پس از سانحه’ در میان مردم آسیب دیده مشاهده می شود، گفت: این روزها مردم در مورد استرس پس از سانحه خیلی می شنوند که این نوع استرس پس از گذشت یک ماه تا ۴۵ روز در افراد این مناطق خود را نشان می دهد.
وی یادآوری کرد که هدف تیم های روانشناسی که مددکاری روانی ارائه می دهند، جلوگیری از تبدیل استرس های حاد به استرس های مزمن است.
دکتر پاینده در ادامه با بیان اینکه تیم های غربالگری در مناطق زلزله زده ۲ کار مهم و اساسی را پیگیری می کنند، گفت: شناسایی موارد حاد یکی از این کارها است که روانشناسان این افراد را شناسایی می کنند و اگر کار روانشناسی روی این افراد به درستی انجام شود تا حدود ۷۰ درصد از تبدیل استرس حاد به استرس مزمن جلوگیری می شود.
او یکی دیگر از اقدام های روانشناسان در این مناطق را شناسایی موارد قدیمی و افرادی که در گذشته دارای مشکلات روحی روانی بودند، دانست و افزود: افرادی از قبل زیرنظر روانپزشک و روانشناس بودند که در غربالگری اولیه این ۲ کار انجام می شود.

**هرکسی نباید خدمات روانشناسی در زمان حادثه ارائه دهد
این روانشناس در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه باید ورود به مناطق زلزله زده و ارائه هر نوع خدماتی از جمله روانکاوی براساس ضابطه و دستورالعمل باشد، گفت: نباید به هر کسی اجازه ورود ارائه خدمات داد چرا که ممکن است برخی خدمات به دلیل اینکه استاندارد نیست نتیجه عکس دهد.
دکتر پاینده در مورد اینکه غربالگری در مناطق آسیب دیده چه زمانی باید آغاز شود نیز اظهار کرد: در زمان بروز حوادثی مانند زلزله اولین اختلالی که خود را نشان می دهد، استرس حاد است که تیم های روانکاوی باید در ۱۰ روز اول حادثه وارد عمل شوند.
وی گفت که اما اختلال هایی مانند ‘سوگ’ که در آن افراد عزیزانشان را از دست داده اند نیاز به گذر حدود ۶ ماه دارد که فرد با این موضوع کنار بیاید و نمی توان انتظار داشت در روزها و هفته های اول فرد رفتار طبیعی داشته باشد.
وی با بیان اینکه تیم های روانشناسی فعلی تا عید نوروز در مناطق زلزله زده حضور دارند، گفت: بعد از نوروز مشاوره های تخصصی روانشناسی این تیم ها آغاز می شود.
او با اشاره به اینکه اکنون در مرحله غربالگیری اولیه و روانشناختی اولیه هستیم، افزود: مرحله تخصصی دوم بین سه تا ۶ ماه طول می کشد و اقدام های کاملا تخصصی را آغاز می کنیم.
این روانشناس بالینی، اولین اختلال در زمان وقوع چنین حوادثی را اختلال استرس حاد دانست و اظهار کرد که نمی توان گفت این نوع استرس طبیعی است بلکه باید براساس نُرم به طبیعی یا غیرطبیعی بودن آن رسید.
او یادآوری کرد که اگر در زمان استرس حاد یک حدی که خارج از حد نرمال است روانشناسان وارد عمل نشوند بزرگترین کوتاهی را در حق مردم کرده اند.
وی توضیح داد که در روزهای اول وقوع حادثه روانشناسان باید به دنبال آرام کردن مردم باشند و این روزهای اول زمان مناسبی برای غربالگری نیست و موضوع غربالگری را باید بعد از گذشت حدود یک ماه تا ۴۵ روز که مردم مقداری آرام شده و به نوعی موضوع را درک کرده اند، آغاز کرد.

**حضور پنج تیم روانشناسی فرماندهی انتظامی
رئیس مرکز مشاوره آرامش معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان کرمانشاه نیز در ادامه این میزگرد با بیان اینکه روز بعد از حادثه زلزله مشاوران و مددکاران اجتماعی این مرکز در قالب پنج تیم ۲ نفره سازماندهی و به مناطق زلزله زده استان اعزام شدند، گفت: از این تعداد سه تیم در سرپل ذهاب و ۲ تیم در ثلاث باباجانی مستقر شدند.
سرهنگ اصغر ملکی با بیان اینکه این مشاوران در بین مردم حضور دارند و نسبت به مشاوره و خدمات اجتماعی آنها اقدام می کنند، افزود: تا بازگشت شرایط عادی به منطقه به مردم ارائه خدمات روانشناسی می دهیم.
او با اشاره به اینکه از روزهای نخست پس از زلزله وضعیت روانی آسیب دیدگان مورد بررسی قرار داده ایم، گفت: متاسفانه یکی از مسائلی که استرس های پس از زلزله را در آسیب دیدگان و دیگر ساکنان استان کرمانشاه افزایش می دهد، شایعاتی است که در فضای مجازی منتشر می شوند.
سرهنگ ملکی افزود: پس از وقوع زلزله شاهد انتشار حجم زیادی از پیام هایی از جنس شایعه در فضای مجازی بودیم که آسیب دیدگان را سر در گم می کند و استرس را در آنها بالا می برد.
وی اعلام کرد: به منظور جلوگیری از بروز شایعه در فضای مجازی و تشدید استرس در میان مردم کسانی که اقدام به شایعه پراکنی کنند شناسایی و در چارچوب قانون به پلیس فتا معرفی می شوند.
رئیس مرکز مشاوره آرامش با بیان اینکه چند تیم رصد فضای مجازی و شناسایی شایعه پراکنان را بر عهده دارند، گفت: تاکنون با چند مورد از کسانی که شایعه پراکنی می کردند توسط پلیس فتا برخورد شده است.
ملکی با بیان اینکه مرکز روانشاسی آرامش تاکنون به افراد بسیاری خدمات دهی کرده است، گفت: اقدام های روانشناسی پلیس در مناطق زلزله زده ادامه خواهد داشت.

**لزوم تشکیل کارگروهی برای ساماندهی به خدمات مشاوره ای
مشاور مرکز مشاوره آرامش معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان کرمانشاه نیز با تاکید بر هماهنگی و انسجام در ارائه خدمات روانشناسی در زمان بحران پیشنهاد کرد که کارگروهی با هدف انسجام بخشی به فعالیت های روانشناسی و مددکاری روانی در ستاد مدیریت بحران استان تشکیل شود و براساس دستورالعمل و با هماهنگی این کارگروه خدمات روانشناسی ارائه شود.
دکتر محسن بابایی با بیان اینکه مداخلات روانشاختی در منطقه نیاز به انسجام بیشتر و دوری از موازی کاری و دوباره کاری دارد، افزود: همچنین علاوه بر انسجام بخشیدن به این موارد، ایجاد یک پروتکل منسجم و یک ابزار دقیق و مناسب برای سنجش مسایل روانی نیز مورد نیاز است.
وی در ادامه یادآور شد که روانشناسان باید دوره های آموزشی فعالیت در بحران را نیز بگذرانند و براساس آن عمل کنند و توقعات را از سلامت روانی در میان مردم بحران زده خیلی بالا نبرند.
وی بکارگیری مشاوران بومی و انجام مداخلات توسط این افراد که با فرهنگ منطقه آشنایی داشته باشند را نیز بسیار مهم دانست.
وی افزایش تحمل رنج مردم بحران زده را در اولویت دانست و گفت: هدف ما نباید تلاش برای کاهش رنج باشد چرا که این اقدام شدنی نیست بلکه باید تحمل آنها را بالا ببریم.
وی با بیان اینکه کسانی که در زلزله اعضای خانواده خود را از دست داده اند، نیازمند مداخله شدید روانی هستند، اظهار کرد بخش زیادی از آسیب دیدگان زلزله کودکان و افراد مسن هستند که نیاز به حمایت ویژه دارند.
این روانشناس با بیان اینکه باید به افراد با توجه به شرایطشان خدمات روانشناسی متفاوتی ارائه شود، یادآوری کرد: بسیاری از عوارض روانی پس از زلزله طبیعی است و با گذر زمان از بین خواهند رفت و از سوی دیگر بسیاری از عوارض در گذر زمان خود را نشان می دهند.
بابایی توضیح داد: غربالگری آسیب دیدگان تا ۴۰ روز نخست پس از حادثه تاثیر چندانی ندارد، زیرا ماهیت اصلی آسیب های روانی افراد به درستی مشخص نیست.
وی با تاکید بر رعایت اصول روانشناسی سوگ در مناطق زلزله زده گفت: باورهای مذهبی آسیب دیدگان در بهبود شرایط روحی آنان بسیار مفید است از این رو مردم‌ مناطق زلزله کرمانشاه با توجه به باورهایی که دارند راحت تر از دیگر نقاط کشور با از دست دادن اقوام خود کنار آمده اند.
این روانشناس تاکید کرد: بدون شک در ارائه خدمات روانشناسی که به آسیب دیدگان ارائه می شود باید باورهای دینی، فرهنگ بومی و آداب آسیب دیدگان مورد توجه قرار گیرد.
بابایی با بیان اینکه باید مکانی مناسب برای ارائه خدمات مشاوره گروهی زلزله زدگان در نظر گرفته شود، گفت: متاسفانه در محل های زلزله زده کانکس و یا چادر برای این منظور ارائه خدمات رونشناسی گروهی وجود ندارد.
وی با بیان اینکه باید خدمات روانشناسی در مناطق زلزله زده حداقل تا ۲ سال آینده ادامه داشته باشد، گفت: با خدمات روانشناسی میزان رنج و درد آسیب دیدگان کمتر نمی شود، بلکه قدرت تحمل رنج بالا می رود.

**تمرکز بیشتر بر روی زنان و کودکان
یکی دیگر از مشاوران مرکز مشاوره آرامش معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان کرمانشاه نیز دراین میزگرد تاکید کرد که در مواقع بحران هایی مانند زلزله باید توجه بیشتری به زنان و کودکان که به لحاظ شرایط آنها از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند، شود.
زهرا کاکایی، همچنین تاکید کرد که نباید به افراد غیرمتخصص اجازه حضور در مناطق بحران زده و ارائه مشاوره به افراد آسیب دیده را داد چرا که ممکن است ارائه خدمات آنها به دلیل نداشتن تخصص لازم نتیجه ای نداشته باشد.
وی اظهار کرد: در روزهای اول بحران باید روانشناسان با مردم ابراز همدردی کنند چرا که شروع خدمات روان شناسی در روزهای اول بحران تاثیرگذار نیست.
وی با بیان اینکه مرکز مشاوره آرامش پس از آمارگیری ها و انجام اقدام های روانشناسی کار خود را بر روی زنان و کودکان متمرکز کرد، گفت: زنان پس از حوادث غیرمترقبه همچون زلزله شرایط خاصی از نظر روحی پیدا می کنند و آسیب های روانی همچون استرس و افسردگی در زنان بیشتر نمود پیدا می کند.
این روانشناس توضیح داد: کارشناسان و روانشناسان حوزه پلیس نیز با توجه به حساسیت های کودکان اقدام ها و روش های خاص خود را در پیش گرفتند.
کاکایی با بیان ‌اینکه روانشناسانی که به مناطق زلزله اعزام می شوند باید آموزش های لازم را دریافت کنند، گفت: اقدام های اضطراری روانشناسی در مناطق زلزله زده استان کرمانشاه باید بیش از ۶ ماه تا یک سال ادامه داشته باشد.
وی با اشاره به حضور گروه های مختلف روانشناسی در مناطق زلزله زده کرمانشاه گفت: متاسفانه خدمات روانشناسی که در مناطق زلزله زده ارائه می شود با یکدیگر همخوانی ندارند و گاه مناسب نیستند.
این ‌روانشناس اضافه کرد: باید پیش از بروز حوادثی این چنین پروتکل هایی برای روانشاسانی که قصد اقدام دارند، تعیین شود.
زمین لرزه ۷٫۳ ریشتری ۲۱ آبان در ۱۱ کیلومتری بخش ازگله، ۳۲ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه تاکنون ۶۲۰ کشته و ۱۲ هزار و ۳۸۶ مصدوم داشته است.
این زلزله به ۱۰ شهرستان و یک هزار و ۹۳۰ روستای استان کرمانشاه خسارت وارد کرده و براساس ارزیابی های صورت گرفته بیش از ۸۴ هزار واحد مسکونی شهری و روستایی نیز آسیب کلی و جزئی دیده است.
۳۰۳۳/۸۰۶۶/۷۴۴۵ خبرنگاران:فرزاد نویدی و سامان رحمتیان ** انتشار دهنده:علی مولوی

انتهای پیام /*

اجتماعی

زلزله۹۶

فضای مجازی

میزگرد